Η διατροφή χαμηλή σε FODMAPs αποτελεί ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο διατροφικό σχήμα που στοχεύει στη μείωση των γαστρεντερικών συμπτωμάτων, κυρίως σε άτομα με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) αλλά και σε άλλες λειτουργικές διαταραχές του εντέρου. Ας δούμε αναλυτικά τι είναι τα FODMAPs, πώς λειτουργεί αυτή η διατροφή και ποια τρόφιμα θα πρέπει να προτιμάτε ή να αποφεύγετε.
Τι είναι τα FODMAPS;
Ο όρος FODMAP προέρχεται από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων:
- Fermentable (Ζυμώσιμα)
- Oligosaccharides (Ολιγοσακχαρίτες)
- Disaccharides (Δισακχαρίτες)
- Monosaccharides (Μονοσακχαρίτες)
- And Polyols (Πολυόλες)
Τα παραπάνω μόρια αποτελούν είδη υδατανθράκων που περιέχονται σε ποικιλία τρόφιμων. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτών των υδατανθράκων είναι ότι δεν πέπτονται και δεν απορροφόνται εύκολα από το έντερο με αποτέλεσμα σε περίπτωση παρουσίας ΣΕΕ ή άλλων λειτουργικών διαταραχών του εντέρου, να υπάρχει η πιθανότητα εμφάνισης γαστρεντερικών συμπτωμάτων.
Πως εφαρμόζεται η διατροφή χαμηλή σε FODMAPS;
Αρχικά η διατροφή χαμηλή σε FODMAPS αποτελεί δεύτερης γραμμής αντιμετώπιση στην περίπτωση του ΣΕΕ, δηλαδή εφαρμόζεται εφόσον δεν είναι αποτελεσματική η αλλαγή του τρόπου διατροφής και ο αποκλεισμός των τροφίμων που ενοχλούν. Σημαντικό επίσης να αναφερθεί ότι το συγκεκριμένο διατροφικό πρωτόκολλο φαίνεται να έχει καλύτερα αποτελέσματα σε ΣΕΕ με τη διάρροια ως προεξάρχον σύμπτωμα, τον μετεωρισμό (φούσκωμα) και τα αέρια.
Όταν προχωράμε στη διατροφή χαμηλή σε FODMAPS το πρώτο στάδιο είναι ο αποκλεισμός των τροφίμων που περιέχουν FODMAPS για 4-8 εβδομάδες. Στον παρακάτω πίνακα μπορείτε να δείτε αναλυτικά τα FODMAPS και τα τρόφιμα στα οποία περιέχονται.
| Είδος Τροφίμου | Υψηλά σε FODMAPS τρόφιμα |
|---|---|
| Φρούτα | Μήλο, αχλάδι, καρπούζι, χυμοί, αποξηραμένα φρούτα, κεράσι, μάνγκο, νεκταρίνι, ροδάκινο, δαμάσκηνο |
| Λαχανικά | Αβοκάντο, μανιτάρια, κουνουπίδι, κρεμμύδι, μπιζέλια, αγκινάρα, σκόρδο, σπαράγγια, πράσο, μπρόκολο, λάχανο, λαχανάκια βρυξελλών, αρακάς |
| Γαλακτοκομικά | Γάλα ζωικό/σόγιας, κρέμα γάλακτος, γάλα εβαπορέ, ζαχαρούχο γάλα, γιαούρτι, μαλακά τυριά |
| Πρωτεϊνούχες πηγές | Όσπρια, μαριναρισμένα ή επεξεργασμένα κρέατα/πουλερικά/θαλασσινά, προϊόντα σόγιας |
| Αμυλούχα τρόφιμα | Ψωμί από σιτάρι/σίκαλη/κριθάρι, δημητριακά πρωινού, μπισκότα, σνακ |
| Γλυκαντικά | Σιρόπι καλαμποκιού πλούσιο σε φρουκτόζη, μέλι, γλυκά χωρίς ζάχαρη |
| Ξηροί καρποί | Κάσιους, φιστίκια αιγίνης |
Κατά αυτήν την περίοδο μπορούν να καταναλωθούν εναλλακτικές αυτών των τροφίμων που δεν καταγράφονται στην παραπάνω λίστα. Αν τα συμπτώματα δεν βελτιωθούν σε αυτό το χρονικό διάστημα, τότε η εφαρμογή του πρωτοκόλλου διακόπτεται και πραγματοποιείται επιστροφή στην συνήθη διατροφή. Αν εμφανιστεί βελτίωση των συμπτωμάτων τότε μετά το πέρας αυτής τη περιόδου ξεκινάει η επανεισαγωγή των τροφών που αποκλείστηκαν.
Η επανεισαγωγή γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο ανάλογα με το είδος FODMAP που περιέχουν τα τρόφιμα και σταδιακά με διάρκεια 6-8 εβδομάδες. Αυτό έχει ως σκοπό την αναγνώριση του ανεκτού ορίου του κάθε FODMAP αλλά και των τροφίμων που μπορεί να ενοχλούν. Μετά το πέρας και αυτού του χρονικού διαστήματος μπορεί να σχεδιαστεί ένα εξατομικευμένο πλάνο διατροφής που να υποστηρίζει την σωστή λειτουργία του εντέρου, με βάση τα ανεκτά τρόφιμα.
Σημεία προσοχής στη δίαιτα χαμηλή σε FODMAPS
Παρά την σχετικά απλή πρακτική της δίαιτας χαμηλής σε FODMAPS, τουλάχιστον στην αρχική της φάση, υπάρχουν κάποια σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Ειδικότερα, λόγω του αποκλεισμού ενός μεγάλου αριθμού τροφίμων υπάρχει ο κίνδυνος έλλειψης σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά. Συγκεκριμένα, ο περιορισμός στην πρόσληψη φρούτων και λαχανικών μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμένη πρόσληψη βιταμινών, όπως είναι η βιταμίνη C και το φυλλικό οξύ αλλά και αντιοξειδωτικών. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να εξασφαλίζεται η πρόσληψη αυτών των θρεπτικών ουσιών μέσω άλλων φρούτων και λαχανικών όπως το πορτοκάλι, το μανταρίνι και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.
Άλλο ένα θρεπτικό συστατικό που χρήζει προσοχής κατά την διατροφή χαμηλή σε FODMAPS είναι το ασβέστιο. Λόγω του περιορισμού των γαλακτοκομικών που αποτελούν τη κύρια πηγή ασβεστίου, μπορεί να παρατηρηθεί μειωμένη πρόσληψη αυτού. Προτιμήστε γαλακτοκομικά χωρίς λακτόζη που διατηρούν τη περιεκτικότητα τους σε ασβέστιο, σκληρά τυριά ή φυτικά ροφήματα εμπλουτισμένα με ασβέστιο.
Συμπερασματικά
Η διατροφή χαμηλή σε FODMAPS αποτελεί μια καλή στρατηγική στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που εμφανίζονται στο ΣΕΕ, εφόσον δεν υπάρχει βελτίωση μετά την αλλαγή του τρόπου ζωής. Το πρωτόκολλο της διατροφής χαμηλής σε FODMAPS είναι συγκεκριμένο και για να υπάρχει η καλύτερη δυνατή έκβαση, χωρίς εμφάνιση ελλείψεων σε θρεπτικά συστατικά απαιτείται η καθοδήγηση από έναν διαιτολόγο-διατροφολόγο.
