Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου ή αλλιώς Irritable Bowel Syndrom (IBS), αποτελεί μια λειτουργική διαταραχή του πεπτικού συστήματος, η οποία χαρακτηρίζεται από κοιλιακό πόνο, φουσκώματα, διαταραχές κενώσεων και εναλλαγές δυσκοιλιότητας–διάρροιας. Το ΣΕΕ δεν προκαλείται από κάποια εμφανή βλάβη του εντέρου, αλλά σχετίζεται με τον τρόπο που επικοινωνούν μεταξύ τους ο εγκέφαλος και το έντερο, μέσω νευρικών, ορμονικών και ανοσολογικών μηχανισμών ( διάβασε περισσότερα https://eatandthrive.gr/ibs/) .
Αν και η διατροφή κατέχει καθοριστικό ρόλο στην πρόκληση και ανακούφιση των συμπτωμάτων, δεν αποτελεί τον μοναδικό παράγοντα που επηρεάζει τα συμπτώματα αυτά. Πληθώρα μη διατροφικών παραγόντων μπορούν να μεταβάλουν τον τρόπο που λειτουργεί το έντερο και να επιδεινώσουν ή να μετριάσουν τα συμπτώματα του.
Ύπνος & IBS : Γιατί η ξεκούραση είναι απαραίτητη;
Ο ύπνος αποτελεί μία διεργασία απαραίτητη, τόσο για τη ρύθμιση του νευρικού, όσο και του ορμονικού συστήματος. Η παρατεταμένη έλλειψη ύπνου αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης, αδρεναλίνης και άλλων ορμονών που σχετίζονται με τη φλεγμονή , οδηγώντας σε διαταραχή της εντερικής κινητικότητας και ευαισθησίας. Επίσης, η απορρύθμιση του βιολογικού ρολογιού του σώματος, μεταβάλλει τη σύσταση του εντερικού μικροβιώματος, μειώνοντας τα ωφέλιμα βακτήρια και αυξάνονται τα πιο επιβλαβή. Αυτή η διαταραχή του κιρκάδιου ρυθμού, συμβαίνει συνήθως σε άτομα που κοιμούνται πολύ αργά ή σε ακανόνιστα ωράρια, π.χ λόγω εργασίας σε βάρδιες.
Για τους λόγους αυτούς, καθίσταται έκδηλο ότι ο ποιοτικός ύπνος παίζει καθοριστικό ρόλο στην ρύθμιση της καλής λειτουργείας του εντέρου. Η διατήρηση ενός σταθερού ωραρίου ύπνου, ο περιορισμός των οθονών το βράδυ και η επαρκής διάρκειά του (7-8 ώρες), μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην βελτίωση της δραστηριότητας του εντέρου και στον περιορισμό των συμπτωμάτων.
Στρες και IBS : Η σύνδεση εγκεφάλου–εντέρου
Το στρες επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του εντέρου μέσω του άξονα υποθαλάμου–υπόφυσης–επινεφριδίων. Με την ενεργοποίηση αυτού του άξονα, αυξάνεται η έκκριση κορτιζόλης και άλλων ορμονών του στρες, οι οποίες επηρεάζουν την κινητικότητα του εντέρου και τη μεταφορά ουσιών που προέρχονται από την τροφή. Επιπλέον, όταν υπάρχει χρόνιo στρες, διαταράσσεται η ισορροπία των βακτηρίων του εντέρου και αυξάνεται η ευαισθησία του, οδηγώντας σε κοιλιακό πόνο ή εναλλαγές διάρροιας και δυσκοιλιότητας.
Η εφαρμογή τεχνικών χαλάρωσης, όπως ασκήσεις αναπνοών, η νευρομυική χαλάρωση, η γιόγκα ή ψυχοθεραπεία, μπορεί να συμβάλλουν στη διαχείριση του στρες και να μειώσουν την ένταση και τη συχνότητα των συμπτωμάτων του ΣΕΕ.
Φυσική δραστηριότητα : το κλειδί για την καλή κινητικότητα του εντέρου
Η φυσική δραστηριότητα αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς, αλλά συχνά υποτιμημένους, παράγοντες στη ρύθμιση του ΣΕΕ. Η άσκηση δεν αφορά μόνο τη ρύθμιση του βάρους αλλά επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του εντέρου και την επικοινωνία μεταξύ εγκεφάλου και πεπτικού συστήματος. Κατά τη διάρκεια της άσκησης, αυξάνεται η αιμάτωση του εντέρου, γεγονός που βελτιώνει την κινητικότητά του και μειώνει το αίσθημα φουσκώματος και δυσφορίας. Παράλληλα, ενεργοποιείται η έκκριση ενδορφινών, ουσιών που δρουν φυσικά αναλγητικά και μειώνουν την αντίληψη του πόνου.
Η τακτική φυσική δραστηριότητα μειώνει τις ορμόνες του στρες, γεγονός που είναι ιδιαίτερα σημαντικό αφού το χρόνιο στρες αποτελεί βασικό επιβαρυντικό παράγοντα για το ΣΕΕ.
Επίσης, η καθιστική εργασία συνδέεται συχνά με επιδείνωση των συμπτωμάτων, εξαιτίας της μειωμένης κινητικότητας του εντέρου που προκαλεί η παρατεταμένη ακινησία. Η ήπια έως μέτρια άσκηση, όπως το περπάτημα, το ποδήλατο, η γιόγκα ή το πιλάτες, αποτελούν ορισμένα από τα είδη που μπορούν να προσφέρουν σημαντικά οφέλη. Αντίθετα, η υπερβολικά έντονη ή πολύ συχνή άσκηση μπορεί να οδηγήσει σε ερεθισμό του εντέρου και να προκαλέσει συμπτώματα όπως φούσκωμα, κράμπες ή αίσθημα δυσφορίας.
Mindful ή mind(full) eating?
Πέρα από την επιλογή των τροφών, καθοριστικό ρόλο στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) παίζει και ο τρόπος με τον οποίο τρώμε. Συγκεκριμένα, η γρήγορη και μη συνειδητή κατανάλωση τροφής και το έντονο στρες κατά το γεύμα ενεργοποιούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μη σωστή πέψη της τροφής και την επιβράδυνση της κινητικότητας του εντέρου, οδηγώντας σε φούσκωμα και δυσφορία.
Η τεχνική της ενσυνείδητης και ήρεμης κατανάλωσης φαγητού, μπορεί να μειώσει σημαντικά τα γαστρεντερικά συμπτώματα, αλλά και να βελτιώσει τη γενικότερη σχέση του ατόμου με την τροφή. Μελέτες επίσης δείχνουν ότι οι άνθρωποι που τρώνε πιο συνειδητά αναφέρουν λιγότερα επεισόδια κοιλιακού πόνου, φουσκώματος και δυσφορίας σε σχέση με όσους τρώνε μηχανικά ή υπό πίεση.
Φάρμακα και IBS
Η λειτουργία του εντέρου μπορεί να επηρεαστεί από διάφορα φάρμακα, με πιο κοινά τα αντιβιοτικά, τα αναλγητικά και τα αντιφλεγμονώδη. Τα φάρμακα αυτά μπορούν να αλλάξουν τη μικροχλωρίδα και την κινητικότητα του εντέρου, προκαλώντας φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Πιο συγκεκριμένα, τα αντιβιοτικά μπορεί να να αυξήσουν την ευαισθησία του εντέρου και να μειώσουν το αριθμό και την ποικιλία των ωφέλιμων βακτηρίων . Παράλληλα, ορισμένα αναλγητικά ή αντιφλεγμονώδη, μπορούν να ενισχύσουν τη φλεγμονή ή να επηρεάσουν την κινητικότητα, οδηγώντας σε κοιλιακή δυσφορία.
Από την άλλη πλευρά, η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής, όπως προβιοτικών, μαγνησίου ή φυτικών ινών, μπορεί να τροποποιήσει θετικά τη μικροχλωρίδα και να υποστηρίξει την πέψη, ανάλογα με τον τύπο και τη δοσολογία. Η επίδραση των φαρμάκων και συμπληρωμάτων διαφέρει από άτομο σε άτομο, και η παρατήρηση των αντιδράσεων είναι θεμελιώδης, ώστε να μειωθούν τα γαστρεντερικά συμπτώματα και να ενισχυθεί η συνολική λειτουργία του εντέρου.
Take home message…
Τα συμπτώματα του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) επηρεάζονται όχι μόνο από την διατροφή, αλλά και από τον γενικότερο τρόπο ζωής του κάθε ατόμου. Η εφαρμογή απλών, καθημερινών συνηθειών, όπως η συνειδητή κατανάλωση τροφής, η διαχείριση του στρες και η ήπια άσκηση μεταξύ άλλων, μπορεί να υποστηρίξει τη λειτουργία του εντέρου μειώνοντας τη δυσφορία και βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των ατόμων με ΣΕΕ.
Βιβλιογραφία
Faria, P., Oliver, W. M., Bezerra, G. N., Takeda, C. F. V., Arias, S., Phelps, D., … & Junqueira, Y. (2023). Mindfulness-based interventions for irritable bowel syndrome: a systematic review. Principles and Practice of Clinical Research, 9(3).
Horn, A., Stangl, S., Parisi, S., Bauer, N., Roll, J., Loeffler, C., … & Keil, T. (2023). Systematic review with meta‐analysis: Stress‐management interventions for patients with irritable bowel syndrome. Stress and Health, 39(4), 694-707.
Mamieva, Z., Poluektova, E., Svistushkin, V., Sobolev, V., Shifrin, O., Guarner, F., & Ivashkin, V. (2022). Antibiotics, gut microbiota, and irritable bowel syndrome: What are the relations?. World Journal of Gastroenterology, 28(12), 1204.
Radziszewska, M., Smarkusz-Zarzecka, J., & Ostrowska, L. (2023). Nutrition, physical activity and supplementation in irritable bowel syndrome. Nutrients, 15(16), 3662.
Zejnelagic, J., & Ohlsson, B. (2021). Chronic stress and poor sleeping habits are associated with self-reported IBS and poor psychological well-being in the general population. BMC Research Notes, 14(1), 280.
