Τι είναι η κοιλιοκάκη;
Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση νόσος, στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου επιτίθεται στους ίδιους του ιστούς, και κυρίως στο έντερο, ύστερα από τη κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση φλεγμονής στο έντερο και την μείωση της ικανότητας απορρόφησης θρεπτικών συστατικών.
Φαίνεται ότι 1 στα 100 άτομα μπορεί να νοσήσουν από κοιλιοκάκη παγκοσμίως. Ωστόσο, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το ποσοστό εμφάνισης κοιλιοκάκης μπορεί να είναι και μεγαλύτερο, καθώς πολλά άτομα εμφανίζουν ήπια συμπτώματα με αποτέλεσμα να δυσχεραίνουν τη διάγνωση της νόσου.
Τι είναι η γλουτένη;
Η γλουτένη είναι μια φυτική πρωτεΐνη, η οποία περιέχεται σε προϊόντα από σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη. Η πρωτεΐνη αυτή συμβάλλει στη δημιουργία των ινών του ψωμιού αλλά και στο απαραίτητο φούσκωμα των αρτοσκευασμάτων. Παρόλο που είναι αρκετά τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, υπάρχουν πολλές τροφές στην αγορά που δεν περιέχουν γλουτένη, και συνήθως φέρουν την ένδειξη ελεύθερης γλουτένης στην συσκευασία τους, συνεπώς δε μένει παρά να τα αναζητήσετε.
Συμπτώματα κοιλιοκάκης
Η κοιλιοκάκη μπορεί οδηγήσει σε συμπτώματα τόσο του γαστρεντερικού συστήματος όσο και άλλων συστημάτων του οργανισμού. Ειδικότερα, τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι τα εξής:
Γαστρεντερικά συμπτώματα
- Κοιλιακός πόνος
- Διάρροια
- Δυσκοιλιότητα
- Πρήξιμο
- Αέρια
- Δυσπεψία
Εξωγαστρεντερικά συμπτώματα
- Κόπωση
- Απώλεια βάρους
- Αναιμία
- Δερματίτιδα
- Υπογονιμότητα
- Περιφερική νευροπάθεια
- Διαταραχές που επηρεάζουν τον συντονισμό, την ισορροπία και την ομιλία
Επιπλέον, τα παιδιά που νοσούν από κοιλιοκάκη μπορεί να εμφανίσουν προβλήματα στην ανάπτυξη ή καθυστέρηση της εφηβείας.
Αίτια εμφάνισης κοιλιοκάκης
Δεν έχουν ξεκαθαριστεί ακόμα οι παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση της κοιλιοκάκης. Αυτό που είναι γνωστό μέχρι στιγμής είναι ότι τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νόσου. Μερικοί από τους περιβαλλoντικούς παράγοντες είναι :
- οι μολύνσεις από ιούς
- ηλικία εισαγωγής της γλουτένης στη διατροφή του βρέφους
- ο πρόωρος τερματισμός του θηλασμού
Διάγνωση κοιλιοκάκης
Η διάγνωση της νόσου περιλαμβάνει δύο μέρη: 1) την εκτίμηση ορισμένων ειδικών αντισωμάτων μέσω αιμοληψίας, όπως είναι τα αντισώματα έναντι της γλιαδίνης, του ενδομυίου και της ιστικής τρανσγλουταμινάσης, τα οποία αν είναι υψηλά υποδεικνύουν την παρουσία της νόσου, 2) την κολoνοσκόπηση, η οποία θα πραγματοποιηθεί για να επιβεβαιώσει τα θετικά αποτελέσματα των βιολογικών δεικτών.
Επιπλοκές της νόσου
Πιθανές επιπλοκές της νόσου είναι η οστεοπενία-οστεοπόρωση, η έλλειψη σιδήρου, Β12 ή φυλλικού οξέος, όπου κάποια από αυτές τις ελλείψεις μπορεί να οδηγήσει και σε αναιμία. Πιο σπάνιες επιπλοκές είναι η εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου και διάφορων προβλημάτων κατά την εγκυμοσύνη.
Θεραπεία κοιλιοκάκης
Δεν υπάρχει κάποια θεραπεία για τη συγκεκριμένη νόσο. Η λύση στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην αποφυγή των μακροπρόθεσμων επιπλοκών είναι μία διατροφή χωρίς γλουτένη εφ’ όρου ζωής.
Τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη και αποφυγή επιμόλυνσης
| Δημητριακά και αμυλούχα τρόφιμα | προϊόντα που φτιάχνονται από σιτάρι, κριθάρι ή σίκαλη, όπως τα ζυμαρικά, ψωμί, μπισκότα, κράκερς, κεικ, δημητριακά πρωινού κ.ο.κ |
| Γαλακτοκομικά προϊόντα: | γάλα που έχουν υποστεί ζύμωση, σοκολατούχα γάλατα και παγωτά, μη παστεριωμένα τυριά |
| Φρούτα | ορισμένες μαρμελάδες φρούτων |
| Λαχανικά | λαχανικά μέσα σε σάλτσες, έτοιμα φακελάκια σούπας, πουρές σε σκόνη και σε συμπυκνωμένη ντομάτα |
| Προϊόντα κρέατος | κονσέρβες κρέατος, αλλαντικά, ορισμένα έτοιμα γεύματα κρέατος με σάλτσα |
| Γλυκά | σοκολάτα, σοκολάτα σε σκόνη, τάρτες, γλυκά με παντεσπάνι, καραμέλες, μαστίχες |
| Ποτά | μπύρα |
| Διάφορα | έτοιμες σάλτσες σε κονσέρβα ή σε μπουκάλια, μαγιονέζα, κέτσαπ, μουστάρδα, ξηροί καρποί σε καραμελοποιημένοι |
Επίσης πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση τροφίμων που φυσιολογικά δεν περιέχουν γλουτένη, όμως υπάρχει η περίπτωση να έχουν επιμολυνθεί με αυτήν, λόγω επαφής με τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη ή χρήσης ίδιων σκευών για την προετοιμασία τους κ.α. Υψηλή πιθανότητα επιμόλυνσης υπάρχει στο φαγητό απ’ έξω, γι ‘ αυτό και είναι σημαντικό τα άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη να ενημερώνουν το εκάστοτε κατάστημα σχετικά με την νόσο, ώστε να παίρνουν τα κατάλληλα μέτρα.
Δίαιτα χωρίς γλουτένη: Πότε πρέπει να εφαρμόζεται
Στην περίπτωση διάγνωσης της κοιλιοκάκης, η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης πρέπει να εφαρμόζεται από την πρώτη στιγμή της διάγνωσης. Άλλη περίπτωση στην οποία μπορεί να εφαρμοστεί η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης είναι η ευαισθησία στη γλουτένη, που αποτελεί ένα σύνδρομο δυσπεψίας στη γλουτένη. Διαφορετικά δεν προτείνεται ο αποκλεισμός της γλουτένης από τη διατροφή ενός υγιούς ατόμου.
Συμπερασματικά
Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση ασθένεια, η οποία εμφανίζει κυρίως γαστρεντερικά συμπτώματα, συνοδευόμενα και από κάποια συμπτώματα εκτός του γαστρεντερικού συστήματος. Η αντιμετώπιση της νόσου περιλαμβάνει την ακολούθηση δίατροφής χωρίς γλουτένη, ουτώς ώστε να ελλατωθούν τα συμπτώματα και οι ανεπιθύμητες επιπλοκές.
Βιβλιογραφία
- NHS, Coeliac disease, 2023
- Gujral N, Freeman HJ, Thomson AB. Celiac disease: prevalence, diagnosis, pathogenesis and treatment. World J Gastroenterol. 2012 Nov 14;18(42):6036-59. doi: 10.3748/wjg.v18.i42.6036. PMID: 23155333; PMCID: PMC3496881.
