Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα του σύγχρονου κόσμου. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη σπαταλιούνται 59 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων κάθε χρόνο, δηλαδή περίπου το 10% του φαγητού που φτάνει στους ευρωπαίους καταναλωτές, καταλήγει στα σκουπίδια. Παράλληλα, περίπου 32 εκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να προμηθευτούν καθημερινά ένα γεύμα πλήρες και ποιοτικό.
Τι περιλαμβάνει ο όρος σπατάλη τροφίμων;
Η σπατάλη τροφίμων έχει πολλές πτυχές και γι’ αυτό έχουν δημιουργηθεί 2 διαφορετικοί όροι για να εξηγήσουν την σπατάλη που συμβαίνει σε διαφορετικά στάδια της παραγωγής και της κατανάλωσης. Ειδικότερα, η «απώλεια» τροφής συμβαίνει πριν φθάσει το τρόφιμο στον καταναλωτή ως αποτέλεσμα προβλημάτων στις φάσεις παραγωγής, αποθήκευσης, επεξεργασίας και διανομής. Από την άλλη, τα «απόβλητα» τροφίμων αναφέρονται σε τρόφιμα που είναι κατάλληλα για κατανάλωση αλλά απορρίπτονται συνειδητά στη φάση λιανικής πώλησης ή κατανάλωσης.
Το μεγαλύτερο ποσοστό της σπατάλης τροφίμων φαίνεται να συμβαίνει σε επίπεδο νοικοκυριού, όπου στην Ευρώπη φτάνει το 53%. Επομένως, αυτό το ποσοστό μας δείχνει ότι ακολουθώντας όλοι οι καταναλωτές κάποια συγκεκριμένα βήματα, μπορούμε να μειώσουμε κατά πολύ την σπατάλη τροφίμων.
Παράγοντες που αυξάνουν την σπατάλη τροφίμων σε επίπεδο νοικοκυριού
Πολλές συνήθειες και ενέργειες μας μέσα στη καθημερινότητα, συμβάλλουν σημαντικά στην αύξηση της σπατάλης τροφίμων. Παραδείγματα αυτών είναι τα εξής:
- Κακός προγραμματισμός γευμάτων και προμηθειών από το super market
- Προσφορές super market π.χ. 1+1 που μπορεί αν μας ωθήσουν να αγοράσουμε παραπάνω ποσότητα από ένα προϊόν από αυτή που πραγματικά χρειαζόμαστε
- Αδυναμία κατανόησης των ημερομηνιών “ανάλωση έως” και “ανάλωση κατά προτίμηση πριν από”. Συγκεκριμένα όταν χρησιμοποιείται το “ανάλωση έως” σημαίνει ότι το τρόφιμο πρέπει να καταναλωθεί μέχρι την αναγραφόμενη ημερομηνία και όχι μετά από αυτή, διότι τίθενται θέματα ασφάλειας του τροφίμου. Όταν αναγράφεται το “ανάλωση κατά προτίμηση πριν από” τότε το τρόφιμο είναι προτιμότερο να καταναλωθεί πριν την αναγραφόμενη ημερομηνία, όπου θα έχει διατηρήσει τη γεύση και την υφή του. Μπορεί και να καταναλωθεί μετά την αναγραφόμενη ημερομηνία, διότι δεν τίθεται θέμα ασφάλειας, αλλά μπορεί να έχουν αλλοιωθεί τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά.
- Αδυναμία σωστής διαχείρισης των διαθέσιμων υλικών π.χ. προετοιμασία γευμάτων, χρήση των εναπομείναντων τροφίμων κ.α.).
- Απόρριψη αγοράς φρούτων και λαχανικών που δεν είναι “αισθητικά” ωραία
- Κακές πρακτικές συντήρησης των τροφίμων
Συμβουλές για ελαχιστοποίηση της σπατάλης τροφίμων
Όπως καταλαβαίνετε, ο περιορισμός της σπατάλης τροφίμων είναι πολύ σημαντικός, τόσο για την τσέπη μας, όσο και για το περιβάλλον. Γι’ αυτό παρακάτω μπορείτε να δείτε κάποια βασικές συμβουλές για το πως να μειώσετε τη σπατάλη τροφίμων:
- Προετοιμάστε εβδομαδιαία μενού και με βάση αυτά φτιάξτε λίστα αγορών για το super market. Με αυτόν τον τρόπο θα προμηθευτείτε τα απολύτως απαραίτητα από το super market.
- Προμηθευτείτε μόνο αυτά που χρειάζεστε και μην πέφτετε θύμα των προσφορών
- Μην πηγαίνετε για ψώνια στο super market νηστικοί. Είναι πιο πιθανό να παραπέσετε σε παρορμητικές αγορές τροφίμων που δεν χρειάζεστε πραγματικά.
- Προτιμήστε την αγορά χύμα προϊόντων όπου αυτό είναι δυνατόν, και όχι συσκευασμένων, π.χ. φρούτα, λαχανικά, τυροκομικά κ.λπ.
- Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με την αγορά φρέσκων τροφίμων. Φροντίστε να μην έχουν ωριμάσει αρκετά πριν τα αγοράσετε, καθώς υπάρχει κίνδυνος να χαλάσουν γρήγορα, πριν προλάβετε να τα καταναλώσετε.
- Προτιμήστε να αγοράσετε και “άσχημα” φρούτα και λαχανικά. Μπορεί να είναι απλά φρούτα και λαχανικά που να μην έχουν ωραίο σχήμα, αλλά είναι εξίσου καλά με τα καλαίσθητα.
- Εκτός από τα φρέσκα τρόφιμα, η επιλογή κατεψυγμένων τροφίμων είναι ιδιαίτερα καλή, πρακτική η οποία μπορεί και να μειώσει τη σπατάλη τροφίμων. Αναζητήστε στην ετικέτα των κατεψυγμένων τροφίμων την πληροφορία ότι καταψύχθηκαν αμέσως μετά την συγκομιδή, π.χ. για φρούτα και λαχανικά. Με τον τρόπο αυτόν, τα κατεψυγμένα τρόφιμα διατηρούν τα θρεπτικά τους συστατικά.
- Για ευπαθή τρόφιμα, όπως είναι τα γαλακτοκομικά και τα αυγά, προμηθευτείτε τα και πάλι όταν το διαθέσιμο προϊόν στο ψυγείο, χρησιμοποιηθεί κατά 75%.
- Καταψύξτε μερίδες φαγητού στην κατάψυξη και ακολουθήστε την τακτική “first in”, “first out”, δηλαδή το τρόφιμο που μπαίνει πρώτο στην κατάψυξη, να αποψύχετε και πρώτο.
- Χρησιμοποιήστε τρόφιμα που πάνε να χαλάσουν. Δοκιμάστε διαφορετικές συνταγές για να χρησιμοποιήσετε τρόφιμα που πρόκειται να χαλάσουν. Υπό άλλες συνθήκες θα πεταγόντουσαν.
- Μοιραστείτε το φαγητό που περίσσεψε με κάποιο δικό σας άτομο ή με κάποιο άτομο που το έχει ανάγκη ή ακόμα και με τα αδέσποτα της γειτονίας, από την στιγμή που το φαγητό είναι ασφαλές για αυτά.
Συμπερασματικά
Η σπατάλη τροφίμων αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα, δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε τροφή. Επομένως, είναι στο χέρι μας να περιορίσουμε τη σπατάλη τροφίμων, ακολουθώντας τις παραπάνω βασικές πρακτικές.
Βιβλιογραφία
- About Food Waste (2023), European Commission
- How to reduce food waste, BBC Good Food
